Uczczenie pamięci o zmarłym, pogrzeb
- Przeważnie część szkoły bierze udział w uroczystościach pogrzebowych. Przedtem porozmawiaj jednak o tym z rodziną zmarłego, oni są tu najważniejsi. Mogą na przykład nie chcieć, by wielu uczniów uczestniczyło w pogrzebie lub wręcz odwrotnie liczyć na dużą frekwencję. Pamiętaj, że o chęci udziału dzieci w pogrzebie powinni być również powiadomieni ich rodzice. W tym czasie szkoła musi także zorganizować opiekę nad uczniami, a ci z nich, którzy nie pójdą na pogrzeb, muszą mieć stosowne zastępstwo nauczyciela.
- Pomyśl w zespole, w jaki sposób możesz pomóc uczniom zaspokoić naturalną potrzebę pożegnania się ze zmarłym, wyrażenia swoich uczuć i myśli.
- Wszystkie działania związane z upamiętnieniem i pożegnaniem się ze zmarłym powinny być rozłożone w czasie. Nie jest właściwe, by działy się natychmiast po śmierci zmarłego. Działania te mają pomóc w odreagowaniu emocji, w odpowiednim wejściu w proces żałoby i w powolnym wychodzeniu z sytuacji kryzysowej. Nie mogą być tylko dobrze spełnionym obowiązkiem. Sposoby upamiętnienia zmarłego proponowane przez nauczycieli powinny być zgodne z aktualnymi potrzebami danej klasy czy uczniów.
- Pamiętaj, że to, jak szkoła zachowa się w obliczu śmierci ucznia czy pracownika szkoły, będzie punktem odniesienia w przyszłości, kiedy ponownie stanie przed podobnymi wydarzeniami. Ważna jest więc tu zasada sprawiedliwości. Jeśli zgodzisz się upamiętnić zmarłego nauczyciela poprzez pamiątkową tablicę, w przyszłości, w podobnej sytuacji, będzie to również oczekiwane. Jeśli jakiś konkurs szkolny zostanie nazwany imieniem zmarłego ucznia, w przyszłości takich gestów szkolna społeczność będzie też miała prawo się domagać. Mogą być więc pułapką i kłopotem. Czasem śmierć danej osoby następuje na skutek działań, które nie chcielibyśmy, by były gloryfikowane (np. śmierć samobójcza czy w wyniku przedawkowania narkotyków) lub osoba zmarła jest mniej popularną osobą w szkole. Rodzi więc to ryzyko porównań i niezręczności, wartościowania zmarłych osób. Dobrym wyjściem z sytuacji jest nastawienie się na działania mniej formalne, oddolne, które są zazwyczaj bardziej spontaniczne i wynikają z rzeczywistych potrzeb uczniów czy pracowników.
- Zastanów się razem ze współpracownikami, co należy zrobić z miejscem, w którym przebywał najczęściej zmarły, tzn. ze szkolną ławką, szafką itp. Czasem pierwszym odruchem jest chęć wyniesienia tych rzeczy z pola widzenia. Zachęcamy jednak, by z tymi przedmiotami nie rozstawać się od razu. Przyjdzie na to pora za kilkanaście dni lub tygodni. Porozmawiaj o tym z klasą, do której należał uczeń lub którą opiekował się nauczyciel. Pamiętaj także o potrzebach rodziny w sytuacji śmierci ich dziecka. Jeśli będą chcieli bywać na spotkaniach klasowych, prawdopodobnie będą też chcieli doświadczyć obecności działań ich dziecka w klasie, na przykład zobaczyć na wystawie jego rysunek wśród prac innych uczniów. Inaczej jest z osobistymi rzeczami zmarłego. Te należą do jego rodziny. W odpowiednim czasie należy zaproponować możliwość odebrania tych rzeczy lub osobiście odnieść do jego domu. Warto odbarczyć rodzinę zmarłego od sprzątania szafki czy biurka po zmarłym.
- Pamiętaj, aby rodzina osoby zmarłej nie otrzymywała korespondencji mailowej czy listowej dla niej nieprzeznaczonej. Usuń adres tej rodziny z listy mailingowej dotyczącej tego wydarzenia! Po jakimś czasie możesz też porozmawiać z rodziną zmarłego, czy będą chcieli otrzymywać informacje o wydarzeniach w szkole, tak jak miało to miejsce do tej pory. Może wydawać się to dziwne, ale niektórym rodzinom w żałobie bardzo pomaga możliwość spotykania się w przyszłości z kolegami osoby zmarłej. Chcą być na szkolnym pikniku, uroczystości rozdania dyplomów czy na zebraniach rodziców. Poczucie nagłego wykluczenia ze społeczności szkolnej jest dla nich dodatkową stratą. Dla innych osób w żałobie może być to z kolei zbyt bolesne i będą dążyć do odcięcia swoich związków ze szkołą.
