Sposoby wsparcia dzieci i młodzieży w żałobie

Szkatułki Pamięci

Dzieciom w żałobie może pomóc zbieranie przedmiotów przypominających im osobę, która odeszła i wspólnie spędzone chwile. Mogą to być: otrzymane kartki pocztowe, woda toaletowa, muszle zebrane podczas wakacji, bilety ze wspólnie przeżytej imprezy rozrywkowej, fragment ubrania czy biżuterii, zasuszony kwiat z pogrzebu, zdjęcia… Za każdym razem, gdy dziecko będzie oglądać przedmioty w Szkatułce, będą one przywoływać wspomnienia bliskiej osoby i podtrzymywać z nią emocjonalną więź.

Księga Pamięci

To papierowa wersja szkatułki. Do pamiętnika można wklejać zdjęcia, rysunki, pocztówki, bilety, listy i różne inne dokumenty – wszystko, co wiąże się ze zmarłą, bliską osobą.

Kronika rodzinna

Taka kronika może pomóc dziecku w potwierdzeniu zarówno swojej przynależności do rodziny, jak i związku z osobą, która zmarła. Można stworzyć drzewo rodowe całej rodziny, włączając do niego zdjęcia, rysunki i ważne dokumenty. Szczególnie cenne mogą być spisane wspomnienia członków rodziny i przyjaciół, dotyczące zmarłej osoby; jest to równocześnie dobry sposób, by włączyć te osoby do wspólnego przeżywania żałoby. Na przykład odtworzenie najzabawniejszej rzeczy, która zmarłej osobie kiedykolwiek się wydarzyła. Prezentacja jej ulubionego przedmiotu w szkole, najodważniejszego zachowania, gestu... Można dodać nagranie głosu lub wideo zmarłej osoby, pamiętając zawsze o zachowaniu kopii.

Opowiadanie historii  

Ważne jest, by dzieci rozumiały, co stało się osobie, która zmarła. W przypadku bardzo małych dzieci można się niekiedy posłużyć zabawką, by historia była bardziej zrozumiała. Dla starszych dzieci lepszy będzie rysunek. Pomocny może się okazać podział opowiadania na kilka składowych:

• Jak żyła rodzina przed śmiercią bliskiej osoby?
• Co działo się bezpośrednio przed jej śmiercią?
• W jaki sposób umarła?, Co się zdarzyło?
• Co wydarzyło się zaraz potem?
• Jak wygląda życie teraz?

Rozmawiając z dziećmi i słuchając, co mówią, należy łagodnie skorygować nieporozumienia, wytłumaczyć kwestie, których nie rozumieją i cierpliwie odpowiadać na pytania, które mogą zadawać.

Kiedy dziecko nie może spać

Dzieci w okresie żałoby mogą doświadczać zarówno trudności z zasypianiem (z powodu żalu i zamartwiania się), jak i mieć koszmary nocne czy niepokojące sny związane z chorobą, umieraniem, śmiercią, pogrzebem czy przeżywaną stratą. W polskiej tradycji duchowej praktykuje się wspólną modlitwę do Anioła Stróża lub modlitwę za zmarłą osobę. Może być to fragment modlitwy różańcowej lub innej formy znanej dziecku. W Wielkiej Brytanii wykorzystuje się południowoamerykańskie lalki (worry dolls). Można je kupić w sklepach albo zrobić samemu. Pięć lub sześć małych figurek wkłada się do woreczka. Dzieci zachęca się, by przed snem każdej z nich wyszeptały jedno swoje zmartwienie. Potem lalki wkłada się pod poduszkę i mają one przejąć na całą noc wszystkie zmartwienia. W przypadku ciężkich snów i nocnych koszmarów można posłużyć się indiańską legendą o „Łowcy snów”, która opowiada o tym, że sny z całego świata przepływają nocą przez nasze głowy. Łowca snów chwyta je w swoją sieć. Niedobre sny zatrzymują się w niej, a dobre łagodnie spływają przez oka sieci na śpiącego. Niektórzy łowcy na oka sieci nawlekają różne paciorki, które symbolizują „bohaterów”. Dzieci mogą wybrać własnych, by ci pomogli łowcy w powstrzymaniu niedobrych snów. Takim bohaterem może być tata, gwiazda piłki nożnej, ulubione zwierzę itp. Sieć można zrobić samemu. W tradycji katolickiej jest nią rzesza świętych patronów, których posiada zarówno przejęte swoimi snami dziecko, jak i osoba zmarła czy inni bliscy z rodziny. Rozmowa o wierze w obcowanie świętych, o bezpieczeństwie i radości w niebie może stanowić jeden z elementów redukcji napięć po stracie bliskiej osoby. W polskiej tradycji ważnymi czynnikami wspierania dzieci i młodzieży po stracie są także: cierpliwe wysłuchanie dziecka, rozmowa oraz wspólna modlitwa.

Lęk przed rozstaniem

Dzieci w żałobie mogą reagować dużym niepokojem, gdy nie są razem ze swoimi rodzicami czy opiekunami. Mogą się obawiać, że osoby te również umrą lub w jakiś inny sposób na zawsze znikną z ich życia. Stąd potrzeba uwiecznienia ważnych osób, którą należy rozumieć i odpowiedzieć na nią poprzez proste techniki, np. obrysy rąk i planowanie, co zrobimy później.

Obrysy rąk 

Umieść własną dłoń i dłoń dziecka na kawałku papieru. Obrysuj obie ręce i zrób to samo na kolejnej kartce, tak by każde z Was miało swoją kopię i mogło mieć ją przy sobie (dziecko w tornistrze czy w kieszeni płaszcza). Gdy zatęskni do Ciebie, wyjmie kartę, przyłoży dłoń do jej konturu na papierze i w ten sposób „poczuje” Twoją dłoń, która je wesprze.

Co zrobimy później?

Przy rozstaniu z dzieckiem dobrze jest wspomnieć, co razem zrobicie, gdy się znowu zobaczycie. Na przykład: „Przypomnij mi proszę, żebym kupiła ziemniaki, gdy będę Cię odbierać ze szkoły” albo „Nakarmimy kaczki w parku w drodze do domu, pamiętaj” czy też: „Przed kolacją musimy podlać nasze rośliny”. Świadomość wspólnych zajęć ułatwia dzieciom moment rozstania.

end faq

{accordionfaq faqid=accordion1 faqclass="lightnessfaq defaulticon headerbackground headerborder contentbackground contentborder" active=item0}