Pożegnanie

Zasadniczo przyjmuje się, że udział dziecka w opiece nad bliską osobą chorą, pożegnanie z nią i udział w ceremonii pogrzebowej mają pozytywny wpływ na radzenie sobie z żałobą w przyszłości. Zawsze jednak kieruj się zdrowym rozsądkiem, gdyż swoje dziecko znasz najlepiej. Zobaczenie ciała osoby zmarłej oraz udział w pogrzebie może pomóc dziecku:

pożegnać się z osobą zmarłą,
zaakceptować realność i nieodwracalność śmierci,
zrozumieć to, co naprawdę się stało,
opanować lęk.

Dzieci i młodzi ludzie lubią mieć wybór i podejmować decyzje. Podobnie jest w przypadku pożegnania ze zmarłym i udziału w pogrzebie. Nim jednak Twoje dziecko podejmie decyzję o pożegnaniu się ze zmarłym, porozmawiaj z nim:

zapewnij, że w każdej chwili będzie mogło zmienić zdanie odnośnie swojej decyzji,
opisz wygląd zmarłego, opisz miejsce, w którym się znajduje, oraz poszczególne elementy pogrzebu,
powiedz, że w dniu pogrzebu będzie znajdować się pod szczególną opieką znanej dziecku osoby, która na bieżąco zareaguje na problemy dziecka,
opowiedz o tym, jak ludzie biorący udział w uroczystościach pogrzebowych mogą zachowywać się względem dziecka i jak mogą reagować,
opowiedz dziecku, w jaki sposób może włączyć się w pożegnanie zmarłego, na przykład poprzez wspólne zaplanowanie ceremonii, przeczytanie czegoś zmarłemu lub wybranie oprawy muzycznej podczas pogrzebu czy też włożenie do trumny rysunku,
zapewnij dziecko, że jeśli nie zechce zobaczyć ciała zmarłej osoby lub brać udziału w pogrzebie, to będzie mogło pożegnać się w inny sposób i nikt mu tego nie wypomni.

Jak rozmawiać z dzieckiem o pogrzebie

Oto kilka przykładów, w jaki sposób możesz porozmawiać z dzieckiem. Zachowaj tekst w pamięci komputera lub wydrukuj, by mieć go w zasięgu ręki zawsze, kiedy będzie potrzebny.

„Ciało dziadka jest w trumnie, która znajduje się w małym białym domku. Pojedziemy tam wszyscy razem. W tym domku jest specjalny pokój pożegnań, gdzie będzie trumna z dziadkiem. Gdy tam wejdziemy, spotkamy dużo innych osób, które przyszły tak jak my, pożegnać się z dziadkiem. Będziesz słyszeć muzykę z pianina i różne modlitwy. Obok dziadka zobaczysz palące się duże świece, a dziadek będzie ubrany w czarny garnitur. Najpierw ja podejdę do dziadka, uklęknę, spojrzę na niego, a potem włożę do trumny stokrotki, które tak bardzo lubił. W taki sposób się z nim pożegnam. Później Ty będziesz mógł to zrobić, jeśli będziesz chciał. Oczywiście w każdej chwili będziesz mógł zmienić zdanie... ”.
„Twój tata wygląda inaczej, niż pamiętasz. Jego skóra jest żółta od choroby, którą przeszedł. Ma też zimną skórę. Jego oczy są zamknięte, nic do Ciebie nie powie i nie poruszy się. Tak właśnie jest, kiedy się umrze. Tata leży na łóżku, przykryty białym prześcieradłem, a wokół znajdują się żółte kwiaty. W tym pomieszczeniu nie ma żadnego okna, a ściany są jasne…”.
„Każdy ma prawo pożegnać się na swój sposób. Kiedy byłem u Twojej mamy, to trzymałem ją długo za rękę i płakałem. Mówiłem jej też, jak bardzo ją kocham. Na koniec ją pocałowałem w czoło. Ty też będziesz mogła tak zrobić, ale tylko jeśli będziesz chciała. A może będziesz chciała inaczej…”.
„Ludzie na pogrzebie mogą zachowywać się różnie. Niektórzy będą bardzo płakać, niektórzy głośno, a inni po cichu. Niektórzy będą się do nas uśmiechać lub mówić o czymś miłym. To nie znaczy jednak, że nie interesuje ich zmarły, albo że się nie zmartwili. Po prostu w trudnych sytuacjach człowiek zachowuje się w różny sposób. Jeśli tylko będziesz chciał o coś zapytać, to ciocia Stasia, która tego dnia zaopiekuje się tobą, na pewno ci odpowie na wszystkie pytania”.
„Niektórzy będą mówić ci, jak bardzo im przykro, że mamy już z nami nie ma. Inni będą cię pocieszać lub głaskać. Od niektórych może usłyszysz: „O jakie biedne dziecko” albo „Teraz musisz pomagać tacie” lub „Masz być teraz grzeczna”. Nawet jeśli niektóre z tych słów zasmucą ciebie czy zezłoszczą, to pamiętaj, że znajdziemy czas, by o tym porozmawiać po pogrzebie i zastanowić się, co one znaczyły. Zastanowimy się, czy się z nimi zgadzamy czy nie”.
„Ciało mamy będzie zakopane razem z trumną w dole, w ziemi na cmentarzu. Może ciebie to dziwić, ale taki jest zwyczaj. Pamiętaj, że w trumnie jest tylko ciało twojej mamy, które nic już nie czuje i niczego się nie boi. Najważniejsza jest przecież dusza twojej mamy, a ona jest już w bezpiecznym dla niej miejscu…”.

Inne sposoby pożegnania

Dzieci, które nie pożegnały się ze zmarłym lub nie brały udziału w pogrzebie, zawsze mają szansę to uczynić. Istnieją różne sposoby uczczenia pamięci o zmarłym. Można połączyć je z jakąś szczególną datą dotyczącą zmarłego, na przykład dniem urodzin, imienin. Oto niektóre z form pożegnania z bliską osobą:

odwiedzenie grobu i zmówienie modlitwy, powiedzenie kilku słów, zostawienie jakiejś wyjątkowej rzeczy, na przykład zdjęcia, kwiatów, listu lub wiersza,
odwiedzenie miejsca, które kojarzy się w szczególny sposób ze zmarłą osobą. Może być to miejsce związane z ostatnimi wakacjami lub ulubione miejsce osoby zmarłej, na przykład kawiarnia, kino, park czy pływalnia,
utworzenie specjalnego miejsca pamięci, na przykład w ogrodzie,
zapalenie świeczki lub znicza,
napisanie listu, wiersza czy piosenki, wykonanie rysunku lub zabawki, a następnie „podarowanie” tego zmarłej osobie,
odtworzenie wybranej muzyki specjalnie dla zmarłego,
wypuszczenie balonu z helem, z przyczepionymi karteczkami - zawierającymi opisy różnych wspomnień o zmarłym lub pozdrowienia dla niego,
przygotowanie i odczytanie wspomnień o zmarłym przez każdego uczestnika spotkania wspomnieniowego,
odtwarzanie w gronie bliskich osób slajdów związanych z osobą zmarłą.

end faq

{accordionfaq faqid=accordion1 faqclass="lightnessfaq defaulticon headerbackground headerborder contentbackground contentborder" active=item0}